ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΗΡΩΑΣ;

π. Δημητρίου Μπόκου

Η συγγραφέας Μαργαρίτα Καραπάνου έζησε μικρή στη Γαλλία και, λόγω της μητέρας της, γνώρισε τους μεγάλους συγγραφείς και καλλιτέχνες του 20ου αιώνα, Σάρτρ, Καμί, Μποβουάρ, Πικάσο. Σε μια συνέντευξη ρωτήθηκε:

-  Αυτοί οι άνθρωποι που γνωρίσατε στη Γαλλία, σας φαίνονταν ευτυχισμένοι;

Και απαντά:

-  Ευτυχισμένος, είναι μία λέξη που δεν την ξέρω. Ήταν άνθρωποι που είχαν κάνει αυτό που ήθελαν. Οι περισσότεροι από αυτούς που θαυμάζουμε είχαν φερθεί άσχημα στα παιδιά τους. Ο Καμί, ας πούμε, φέρθηκε άσχημα στο γιο του. Ο Πικάσο έλεγε στη μαμά μου: «Γιατί έχεις την κόρη σου μαζί σου; Εγώ έχω μία κόρη που ζει είκοσι λεπτά από εδώ και δεν την έχω δει ποτέ»! Ήταν οι ήρωες του κόσμου, δεν τους ένοιαζε τίποτα πέραν του εαυτού τους… Δεν θα ήθελα να είχα τη ζωή τους (Στ. Θεοδωράκη, Οι άνθρωποί μου, σελ. 56-57).

Νὰ λοιπόν τί «υψηλές» φιλοσοφίες ακολουθούσαν αυτά τα μεγάλα πνεύματα της εποχής μας. Δεν τους ένοιαζε τίποτα πέραν του εαυτού τους. Θεός τους ήταν ο εαυτός τους. Οι άλλοι, όπως έλεγε ο Σάρτρ, ήταν η κόλασή τους. Και επειδή όλοι σήμερα επιδιώκουν αυτό ακριβώς, την απόλυτη ικανοποίηση του εαυτού τους, γι’ αυτό τέτοιοι άνθρωποι αποτελούν τους ήρωες του καιρού μας.

Όμως τί σόι ήρωες μπορεί να είναι όσοι ζουν υποταγμένοι στις εγωκεντρικές απαιτήσεις της φύσης τους; Λένε οι άγιοι, ότι τέτοιοι άνθρωποι ζουν ακόμα στο φυσικό επίπεδο. Σωστό, καλό και φυσικό θεωρούν ό,τι υπαγορεύει η φύση τους. Ποιά φύση όμως; Όχι αυτή βέβαια που βγήκε «καλή λίαν» από τα χέρια του Δημιουργού, αλλ’ αυ­τή που προέκυψε από την παρακοή των Πρωτοπλάστων. Μετά την πτώση στην αμαρτία. Μια φύση γεμάτη πάθη και επιθυμίες πονηρές, εγκλωβισμένη στον εμπαθή εγωκεντρισμό. Αυτά πλέον θεωρεί ως καλό ο άνθρωπος, αφού είναι φυσικά πράγματα κατά τη γνώμη του.

Έτσι λοιπόν δεν κατανοεί τί νόημα π.χ. έχει να αγαπά, όταν δεν έχει να κερδίσει κάτι. Όλα περνούν μέσα απ’ το κόσκινο του ωφελιμισμού και της χρησιμοθηρίας. Γι’ αυτὸ και ως κατ’ εξοχήν αμαρτία λογίζεται ο εγωκεντρισμός. Που οδηγεί τον άνθρωπο σιγά-σιγά σε απανθρωπία. Συνήθως τον παρομοιάζουμε τότε με ζώο, θεωρούμε κτηνωδία αυτή τη στάση ζωής. Και ξεχνάμε ότι τα ζώα έχουν κάποιες συμπεριφορές που υπερέχουν σε ασύγκριτο βαθμό από τις δικές μας.

Σε ένα απ’ τὰ εγκώμια του Επιταφίου (Β΄ Στάση) ψάλλομε το εξής αξιοθαύμαστο: «Ώσπερ πελεκάν τετρωμένος την πλευράν σου, Λόγε, σους θανόντας παίδας εζώωσας, επιστάξας ζωτικούς αυτοίς κρουνούς». Δηλαδή: «Πληγωμένος στην πλευρά σου Λόγε (=Χριστέ), όπως ο πελεκάνος, εζωοποίησες τα νεκρά σου τέκνα, στάζοντας πάνω τους ζωτικούς κρουνούς (= το αίμα Σου)».

Τί κάνει δηλαδή ο πελεκάνος; Τρυπάει με το ράμφος την πλευρά του και με το αίμα του δίνει ζωή στα μικρά του, όταν τα δαγκώσει δηλητηριώδες φίδι. Και αυτή του η ενέργεια παραβάλλεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, με τη σταυρική θυσία του Χριστού μας.

Όταν ο ιοβόλος δράκοντας με το θανατηφόρο δηλητήριο της αμαρτίας επέφερε και σε μας τον θάνατο, ο Χριστός τρύπησε την άχραντη πλευρά του και έσταξε πάνω μας το ζωογόνο αίμα του. Η πληγωμένη πλευρά του μεταβλήθηκε σε ζωτικό κρουνό, σε πηγή ζωής που εξουδετέρωσε τον ιό της αμαρτίας. Ο πελεκάνος λοιπόν, με την αξιοζήλευτη αγάπη του για τα παιδιά του, γίνεται εικόνα της ανείπωτης αγάπης του Θεού για το πλάσμα του.

Μπροστά σε τέτοιον ηρωισμό και αυτοθυσία που δείχνουν, διδαγμένα απ’ τον Δημιουργό τους, τα ζώα, έχουμε το θράσος εμείς με τις εγωκεντρικές μας συμπεριφορές να λεγόμαστε ήρωες;

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 357, Απρ. 2013)