ΜΗΠΩΣ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΠΟ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ ΘΕΟΣ;

π. Δημητρίου Μπόκου

Κομβικό σημείο στη θεολογική πορεία της Εκκλησίας μας αποτελεί η διδασκαλία του επιφανούς θεολόγου αγίου Γρηγορίου Παλαμά, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (14^ος αι.). Είναι ο κατ’ εξοχήν εκφραστής της μεγάλης ησυχαστικής μας παράδοσης. Ο ησυχασμός είναι το δυναμικότερο πνευματικό ρεύμα της εκκλησιαστικής ζωής και αποβλέπει στην άνοδο του ανθρώπου μέχρι το ανώτατο πνευματικό στάδιο, που είναι η θέωση, η αγαπητική δηλαδή ένωση με τον Θεό (και όλα τα δημιουργήματά του). Είναι η αληθινή κοινωνία, ο έρωτας προς όλους, η έξοδος από την ατομικότητα και τη ναρκισσιστική μόνωση, η τέλεια αγάπη.

Σκοπός μας δηλαδή δεν είναι η ηθικοποίηση, το να γίνουμε απλώς καλύτεροι, δικαιότεροι, εγκρατέστεροι, ηθικότεροι. Ο αυτόνομος ηθικισμός (συνήθως φίλαυτος) περιορίζει τον άνθρωπο. Δεν του δίνει πραγματική ικανοποίηση. Αφήνει μέσα του ένα κενό. Η απόκτηση αρετών είναι απλώς ο δρόμος, το προστάδιο. Όχι ο τελικός σκοπός. Ο μεγάλος στόχος που έβαλε ο Θεός στον άνθρωπο, είναι η θέωση. Όχι μια εξωτερική, συναισθηματική προσέγγιση του Θεού, αλλά μια πραγματική, οντολογική ένωση μαζί του, μια αληθινή μετοχή θείας και ανθρώπινης φύσης. Το τολμηρότερο όραμα, η ύψιστη κλήση και πρόκληση του Θεού προς τον άνθρωπο. Δεν θα σφάλουμε αν πούμε, ότι η θέωση είναι ο αντίποδας του ηθικισμού.

Καμμιά φιλοσοφία ή θρησκεία δεν μπόρεσε ποτέ να μας δώσει κάτι υψηλότερο. Καμμιά δεν μπορεί να ανταποκριθεί στον εσώτερο πόθο μας για κάτι τόσο μεγάλο και αληθινό. Ο άνθρωπος είναι «κεκελευσμένος θεός». Προορισμένος να γίνει θεός, κατά μετοχή στη Θεία Χάρη. Κάτι τέτοιο, εντός της Εκκλησίας και μόνο μπορεί να επιτευχθεί. Γι’ αυτό άλλωστε και όχι για κάτι άλλο υπάρχει η Εκκλησία. Από οργανισμούς με ενδοκοσμικές μόνο βλέψεις ασφυκτιούμε.

Η προοπτική της θέωσης επηρεάζει άμεσα και τον τρόπο θέασης και αντιμετώπισης των συνανθρώπων μας. Αν βλέπουμε μπροστά μας (και όχι βέβαια απέναντί μας) υποψήφιους θεούς, ο σεβασμός, η αγάπη, η καλωσύνη μας θα αυξηθούν κατακόρυφα. Ακόμα και για την πιο θρυμματισμένη, άσημη, τιποτένια, περιθωριοποιημένη ανθρώπινη ύπαρξη. Την επόμενη φορά που πειρασμός παραγκωνισμού ή κατάργησης των άλλων σηκώσει κεφάλι μέσα μας, ας κάνουμε στον εαυτό μας το ερώτημα: «Μήπως κάποιος ανάμεσά τους είναι θεός;» Και ας δώσουμε την πιο επαναστατική όντως απάντηση: «Μα, φυσικά, είναι όλοι τους θεοί»!

Καλή Σαρακοστή!