Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ π. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ Ι.Μ. ΒΕΡΟΙΑΣ (28/06)

\

«Η ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΩΝ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΩΝ»

Σεβασμιώτατε Πρόεδρε, Σεβασμιώτατοι, Πανοσιολογιώτατοι, Αιδεσιμολογιώτατοι, Ιερολογιώτατοι, Ελλογιμώτατοι κύριοι Καθηγητές, αγαπητοί Σύνεδροι.

Νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα για την τιμητική πρόσκληση, αλλά και για την ευκαιρία που μου προσφέρει σήμερα να επικοινωνήσω μαζί σας.  Θα σας μιλήσω απλά και καρδιακά, για  να εκφράσω την εμπειρία μου από τη διακονία των φυλακισμένων, αλλά και για να σας μεταφέρω την κραυγή των εγκλείστων, που κι αυτοί είναι πλάσματα του Θεού.

***

       Το Ευαγγέλιο μάς διδάσκει πως και ο φυλακισμένος, όσο κι αν εγκλημάτησε, δεν παύει να είναι εικόνα του Θεού. Θεωρείται αδελφός του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και κατ΄ επέκταση και δικός μας αδελφός. Ναι, και ο κρατούμενος είναι αδελφός μας. Εκείνος είπε: «Ήμουν στη φυλακή και μ’ επισκεφθήκατε». Όπως επίσης και το «ήμουν στη φυλακή και δεν μ’ επισκεφθήκατε».  Μας προέτρεψε, δηλαδή, να βλέπουμε στο πρόσωπο και του κρατουμένου τον Ίδιο. Αυτή είναι η πίστη και η πρακτική της Εκκλησίας του Χριστού και πάνω σ’ αυτήν την αλήθεια θεμελιώνεται η ποιμαντική φροντίδα της για τους φυλακισμένους.

       Διακονώ τους έγκλειστους από το Φθινόπωρο του 1995, με παρότρυνση και εντολή του τότε Μητροπολίτου Δημητριάδος και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κυρού Χριστοδούλου.

Στο ξεκίνημα της διακονίας μου με διακατείχε φόβος και δειλία για το άγνωστο. Αργότερα όμως αγάπησα τη διακονία αυτή και την έκανα πια έργο ζωής. Όσο κυλούσε ο χρόνος, ένιωθα πως οι φυλακές είναι χώροι που πλεονάζει ο πόνος και η θλίψη. Εκεί, στα σύγχρονα κολαστήρια, που τα ονομάζουν σήμερα «Ειδικά Καταστήματα Κράτησης», υπάρχουν συνάνθρωποί μας που έχουν την ανάγκη της παρουσίας και της έμπρακτης αγάπης του ιερέως, ο οποίος θα αγαπήσει την ευαίσθητη και επώδυνη διακονία του και θα την κάνει έργο ζωής και όχι ένα απλό καθήκον που πρέπει να το φέρει εις πέρας πιεζόμενος, επειδή του επεβλήθη άνωθεν.

       Οι φυλακισμένοι έχουν ανάγκη της παρουσίας του ιερέως. Θέλουν ν΄ ακούσουν τον πατρικό του λόγο. Να νιώσουν την αγάπη του. Έχουν ανάγκη να του εκμυστηρευτούν τον  πόνο τους και τα παράπονα τους.  Στο πρόσωπό του βλέπουν το Θεό. «Όταν σε βλέπω να περπατάς μέσα στο προαύλιο της φυλακής», μου είπε κάποιος κρατούμενος, «νιώθω πως μας επισκέφθηκε ο Ίδιος ο Θεός».

Ο εγκλεισμός, ποτέ δε σωφρονίζει τον παραβάτη. Μόνο η χάρις του Θεού μπορεί να τον αλλοιώσει και να τον οδηγήσει στη μετάνοια. Για κάθε άνθρωπο, η φυλάκιση είναι μια δύσκολη και σκληρή δοκιμασία. Δοκιμάζεται σκληρά, όμως, όχι μόνο ο ίδιος, αλλά  και η οικογένειά του,  που συνήθως βιώνει τη φτώχεια, την περιθωριοποίηση  και το ρατσισμό της κοινωνίας. Η ποιμαντική της Εκκλησίας θα πρέπει να μεριμνά ιδιαιτέρως και για τις οικογένειες των εγκλείστων.

Οι φυλακές κατά κανόνα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, είναι «αποθήκες,  μέσα στις οποίες στοιβάζεται ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων», για να κοιμούνται χωρίς φόβο οι άνθρωποι της ελεύθερης κοινωνίας.

Ο φυλακισμένος βιώνει τη μοναξιά, την εγκατάλειψη, την αδιαφορία της κοινωνίας, την ανέχεια, την απελπισία, την απόγνωση και πολλές άλλες αρνητικές καταστάσεις. Αντιδρώντας στις συνθήκες αυτές, ο κρατούμενος εφευρίσκει διάφορους τρόπους για να προσελκύσει την προσοχή της κοινωνίας και να στείλει  ένα ηχηρό μήνυμα. Το ράψιμο των χειλέων του με σπάγκους και σύρματα,  οι απόπειρες αυτοκτονίας, οι αυτοτραυματισμοί, το κόψιμο των φλεβών, η κατάποση καρφιών, κρυστάλλων, μπαταριών και ό,τι άλλο μπορεί να οδηγήσει στο νοσοκομείο ή και στο θάνατο ακόμη, είναι ουσιαστικά μια «σιωπηλή κραυγή» του απελπισμένου, με αποδέκτη την Πολιτεία, την Εκκλησία, την Οικογένεια και ολόκληρη την κοινωνία. 

Στις φυλακές γνώρισα και διακόνησα πολλούς παραβατικούς ανθρώπους, οι οποίοι ποτέ δεν έπαψαν να είναι εικόνες του Θεού του Ζώντος, που ζητούσαν μια δεύτερη ευκαιρία για μια νέα ζωή. Δυστυχώς, μέσα σ’ αυτούς συνάντησα και φυλακισμένους κληρικούς και μοναχούς που βρέθηκαν στη φυλακή,  άλλοι δικαίως και άλλοι αδίκως. 

Το πιο ευαίσθητο όμως και συγκλονιστικό τμήμα των κρατουμένων, αποτελούν οι έγκλειστοι ανήλικοι. Είναι συνήθως παιδιά προερχόμενα από προβληματικές οικογένειες, που βίωσαν έντονα την έλλειψη της αγάπης, της παιδείας και της φροντίδας των γονέων τους. Αυτήν την αγάπη και το ενδιαφέρον αναζητούν κοντά στους ιερείς που διακονούν στο χώρο κράτησής τους και στα πρόσωπα που ασχολούνται μαζί τους, όπως είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι εθελοντές της Εκκλησίας. Στην επικοινωνία μαζί τους, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο έντονη είναι η ανάγκη της παρουσίας μας εκεί και πόσο πρόθυμα μας αποδέχονται και συνεργάζονται μαζί μας.

       Τα ποιμαντικά εργαλεία που χρησιμοποιεί ο ιερέας είναι: η τέλεση της Θ.Λειτουργίας και των άλλων ιερών ακολουθιών, η μνημόνευση των ονομάτων των εγκλείστων στην ιερά προσκομιδή, η προσωπική του προσευχή, ο διακριτικός και πνευματικός του λόγος, η διανομή ιερών εικόνων και πνευματικών εντύπων και βιβλίων, η διάθεσή του ν’ ακούσει με υπομονή τα ποικίλα προβλήματα, οι διάφορες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται με τη βοήθεια των διαφόρων συνεργατών του. Όμως το πιο πολύτιμο δώρο που μεταφέρει ο ιερέας στη φυλακή, είναι η χάρις του Θεού. Χωρίς την παρουσία Της δεν μπορεί να γίνει τίποτε το θετικό και θεάρεστο. Αλλοίμονο σ’ εκείνον που στηρίζεται μόνο στην εξυπνάδα και στην κοσμική του μόρφωσή.

       Άλλα σπουδαία ποιμαντικά εργαλεία είναι: η τακτική επίσκεψη του ιερέα και των συνεργατών του στη φυλακή, το χαμόγελό τους, η αγκαλιά τους και η έμπρακτη αγάπη τους, η προσφορά των αναγκαίων υλικών για την ανθρώπινη διαβίωση του κρατουμένου, δεδομένου πως η ελληνική πολιτεία είναι πια ανίκανη να καλύψει τα κενά που δημιουργούν η έλλειψη συγγενών, η φτώχεια και η ανέχεια του συνόλου των εγκλείστων. Άρα, λοιπόν, δεν αρκούν μόνο οι ευχές για να τους βοηθήσει  ο Θεός σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές. Χρειάζονται και χειροπιαστά πράγματα.

       Θα πρέπει να γνωρίζετε, πατέρες και αδελφοί μου, πως στη φυλακή όλα πληρώνονται. Όποιος δεν έχει χρήματα υποφέρει. Υπάρχουν κρατούμενοι - μικροί και μεγάλοι - που λόγω ανέχειας, μπορούν να υποστούν ακόμη και σωματικό βιασμό για ένα πακέτο τσιγάρα ή μία τηλεκάρτα. Είναι φοβερό να μαθαίνει κανείς πως ακόμη και το χαρτί υγείας είναι είδος πολυτελείας σ’ αυτούς τους απαράκλητους χώρους.  Στερούνται πράγματα που δεν μπορείτε να φανταστείτε.  Εσώρουχα, κάλτσες, παπούτσια, σεντόνια, κουβέρτες, είδη υγιεινής και πολλά άλλα αναγκαία αγαθά. Σε κάποιες φυλακές ανηλίκων δεν επαρκεί ακόμη και το φαγητό.

       Τι ποιμαντική να εφαρμόσει ο ιερέας σε ανθρώπους που στερούνται τα πιο απλά πράγματα; Τι να τα κάνουν τα λόγια οι κρατούμενοι όταν στερούνται τα πιο βασικά είδη; Όταν νιώθουν  παραπεταμένοι και αποθηκευμένοι σε ακατάλληλους χώρους, όχι μόνο για ανθρώπους, αλλά ακόμη και για ζώα.

       Αυτή η αλήθεια φανερώνει το πόσο σημαντική είναι και η ενεργοποίηση μιας ομάδας εκπαιδευμένων συνεργατών  του κληρικού, που θα τον στηρίζουν σε κάθε του ενέργεια. Μόνος του ο ιερεύς της φυλακής δεν μπορεί να προχωρήσει. Η μέριμνα των κρατουμένων  έχει πολύ κόπο και εναλλαγή συναισθημάτων. Θα κουραστεί γρήγορα και σιγά - σιγά θα εγκαταλείψει το έργο του. Έχει, λοιπόν, ανάγκη από συνεργάτες - κληρικούς και λαϊκούς - που θα σηκώσουν μέρος του φορτίου του. Ό,τι καλό βιώνει στη φυλακή είναι αποτέλεσμα της προσευχής του που έλκει τη χάρη του Θεού και ευλογούνται  οι θεάρεστες ενέργειές του.

       Στην Ι. Μ. Δημητριάδος ζούμε ένα μεγάλο θαύμα στον τομέα της ποιμαντικής μερίμνης των φυλακισμένων, των αποφυλακισμένων και των οικογενειών τους – και όχι μόνο!!! Σε κάθε χώρο κράτησης υπάρχουν εθελοντές ιερείς που πραγματοποιούν σταθερά  εβδομαδιαίες επισκέψεις στις φυλακές, τα κρατητήρια της Ελληνικής Αστυνομίας, του Κεντρικού Λιμεναρχείου Βόλου και το Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων της περιοχής μας.

       Το μεγαλύτερο φορτίο παροχής υπηρεσιών, οικονομικών και αναγκαίων ειδών στους άπορους φυλακισμένους, καθώς και της υποδοχής των αποφυλακισμένων, έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου ο Σύλλογος Συμπαραστάσεως Κρατουμένων  «Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ». Ο σύλλογος αυτός, που δραστηριοποιείται από το 1995 μέχρι και σήμερα, λειτουργεί 365 ημέρες το χρόνο, χωρίς καμία κρατική επιχορήγηση.  Πρόκειται για ένα εκκλησιαστικό φιλανθρωπικό σωματείο, που δραστηριοποιείται στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και λειτουργεί κάτω από τη σκέπη της Εκκλησίας, με την ευλογία του Επισκόπου της.

       Την τελευταία δεκαετία ο «Ε»  μεριμνά και αγκαλιάζει πολλές κοινωνικά ευπαθείς ομάδες και τοπικές κοινωνικές υπηρεσίες, αναπτύσσοντας  μια ενδιαφέρουσα πανελλήνια δράση. Οι ευεργεσίες του, ξεπερνώντας τα σύνορα της χώρας μας, έφθασαν στα Βαλκάνια και μέχρι την εξωτερική ιεραποστολή της Εκκλησίας μας, στη μακρινή Μαδαγασκάρη.

       Ο «Εσταυρωμένος», που είναι η ναυαρχίδα του φιλανθρωπικού έργου της τοπικής μας Εκκλησίας, όπως τονίζει συχνά ο Δημητριάδος Ιγνάτιος,  με τη βοήθεια των 150 εθελοντών του λειτουργεί καθημερινά στο Βόλο τις εξής κοινωνικές δομές:

1.     Κέντρο Υποδοχής Κρατουμένων.

2.     Σταθμό Πρώτων Κοινωνικών Βοηθειών «Η ΔΙΑΚΟΝΙΑ».

3.     Κέντρο Διαχείρισης Ανθρωπιστικής Βοήθειας.

4.     Τέσσερεις χώρους φιλοξενίας – Ξενώνες – για άστεγους.

5.     Εργαστήριο Ραπτικής για τη δημιουργία σεντονιών και άλλων κλινοσκεπασμάτων που τα προσφέρουμε δωρεάν στις φυλακές

Για να λάβετε μια γεύση από την προσφορά του «Ε», επιτρέψτε μου να καταθέσω στην αγάπη σας λίγα απολογιστικά στοιχεία του 2018.

Απολογιστικά στοιχεία του 2018

·       Δόθηκαν μηνιαία οικονομικά βοηθήματα και δέματα με τρόφιμα σε  627 άπορες οικογένειες και άστεγους.

·       Το εργαστήρι ραπτικής προσέφερε δωρεάν 460 σεντόνια και πολλές μαξιλαροθήκες

·       Από τις  κοινωνικές μας δομές ενισχύθηκαν 1080 άπορες οικογένειες και έλαβαν ΔΩΡΕΑΝ ενδύματα, υποδήματα, κλινοσκεπάσματα, μικροέπιπλα, παραϊατρικό υλικό κ.α.

·       Πραγματοποιήθηκαν 146 ανθρωπιστικές αποστολές σε χώρους κράτησης (φυλακές, κρατητήρια, ιδρύματα κ.α.) σ’ ολόκληρη την Ελλάδα και στη Σερβία.

·       Μέσω των τεσσάρων (4) ξενώνων προσφέραμε 1853 διανυκτερεύσεις.

·       Ενισχύθηκαν ποικιλοτρόπως 12 φυλακές της πατρίδος μας.

·       Προσφέραμε μηνιαίες υποτροφίες σε 22 άπορους φοιτητές, σπουδαστές και μαθητές.

Και όλα αυτά - και πολλά άλλα - από έναν μικρό σύλλογο που εργάζεται αθόρυβα, χωρίς καμιά κρατική χρηματοδότηση. Ως συμπλήρωμα της ενημέρωσής σας, εκδώσαμε προ ημερών ένα μικρό έντυπο μέσω του οποίου φαίνονται περίτρανα τα αποτελέσματα της διακονίας των φυλακισμένων. Παρακαλώ να το διαβάσετε και να χαρείτε τ’ αποτελέσματα της ποιμαντικής της Εκκλησίας σ’ αυτούς τους απαράκλητους χώρους, στις φυλακές, όπως τα καταγράφει σε μια συγκλονιστική επιστολή ένας από τους αποφυλακισθέντας.

Σεβασμιώτατοι, σεβαστοί Πατέρες και αγαπητοί Σύνεδροι.

Όλα αυτά που σας κατέθεσα εν ολίγοις είναι αληθινά. Αυτή είναι η πραγματικότητα που ζούμε σε καθημερινή βάση. Είχαμε την ευκαιρία μετά από επίσημη πρόσκληση των ειδικών επιτροπών της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος και της Βουλής των Ελλήνων, να ενημερώσουμε τα μέλη τους και να καταθέσουμε τις προτάσεις μας για τη βελτίωση του σωφρονιστικού συστήματος και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων.

Αξιοποιήσαμε όλες τις ευκαιρίες που μας έδωσε ο Θεός, με την πραγματοποίηση δύο πανελληνίων συνεδρίων για κληρικούς που διακονούν στις φυλακές και μιας σειράς εκπαιδευτικών ημερίδων και σεμιναρίων, με επισκέψεις και επιστολές για να πείσουμε κι άλλες τοπικές Εκκλησίες να δείξουν περισσότερο ενδιαφέρον στον τομέα της ποιμαντικής διακονίας των φυλακισμένων, αλλά και των αποφυλακισμένων.

Χάνονται ψυχές μέσα στους χώρους κράτησης, λόγω της απουσίας του παρήγορου μηνύματος του Ευαγγελίου και της Χάριτος των Ιερών Μυστηρίων. Δεν πρέπει να μείνει κανείς αδιάφορος, διότι θα μας το υπολογίσει ο Θεός.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.