Περὶ Φιλοπτωχίας

 Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Ἄνδρες ἀδελφοί, πτωχοὶ ὅπως καὶ ἐγώ, διότι ὅλοι εἴμεθα πτωχοὶ καὶ ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ τὴ θεία χάρη. Δεχθεῖτε τὸν λόγο μου, περὶ φιλοπτωχίας, ὄχι μὲ ἀδιαφορία, ἀλλὰ μὲ καλὴ διάθεση, γιὰ νὰ γίνετε πλούσιοι μὲ τὴν ἀπόκτηση τῆς βασιλείας. Δὲν εἶναι, ὅμως, καθόλου εὔκολο νὰ βρεῖ κανεὶς τὴ σπουδαιότερη ἀρετὴ καὶ νὰ τῆς δώσει τὴν πρώτη θέση... Σὲ ὅ,τι λοιπὸν μὲ ἀφορᾶ, προκειμένου νὰ ξεχωρίσω τὴν ἀρετὴ τῆς φιλοπτωχίας σκέπτομαι ὡς ἑξῆς.

Καλὲς εἶναι οἱ τρεῖς ἀρετές, ἡ πίστη, ἡ ἐλπίδα καὶ ἡ ἀγάπη. Ἡ φιλοξενία εἶναι πολὺ καλὸ πράγμα. Ἡ φιλαδελφία ἐπίσης εἶναι καλό, καὶ μάρτυρας γι' αὐτὸ εἶναι ὁ Ἰησοῦς, ὁ ὁποῖος καταδέχτηκε ὄχι μόνο νὰ ὀνομασθεῖ ἀδελφός μας, ἀλλὰ καὶ νὰ ὑποφέρει γιὰ μᾶς. Ἡ φιλανθρωπία εἶναι καλό. Ἡ ὑπομονὴ καὶ ἡ ἀνεξικακία εἶναι καλό. Καὶ σ' αὐτὸ μάρτυρας εἶναι πάλι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἡ πραότης εἶναι καλό, ὅπως καὶ ὁ ζῆλος. Ὁ ὑποπιασμὸς τοῦ σώματος εἶναι καλό. Ἡ προσευχὴ καὶ ἀγρύπνια εἶναι καλό. Ἂς σὲ πείσει γι' αὐτὸ ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος πρὶν ἀπὸ τὸ πάθος ἀγρυπνοῦσε καὶ προσευχόταν.

Ἡ ἁγιότης καὶ ἡ παρθενία εἶναι καλό. Ἂς σὲ πείσει γι' αὐτὸ ὁ Παῦλος, ὁ ὁποῖος τακτοποίησε τὸ θέμα αὐτὸ καὶ βράβευσε μὲ δικαιοσύνη καὶ τὸν γάμο καὶ τὴν ἀγαμία. Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε ἀπὸ Παρθένο, τὸ ἔκαμε, γιὰ νὰ τιμήσει τὴν γέννηση καὶ νὰ δοξάσει τὴν παρθενία. Ἡ ἐγκράτεια εἶναι καλό. Ἡ ἐρημία καὶ ἡσυχία εἶναι καλό. Εἶναι καλὸ ἡ λιτότης. Ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι καλό. Καὶ τὸ σπουδαιότερο παράδειγμα γι' αὐτὸ εἶναι ὁ Σωτήρας καὶ Κύριος τῶν ὅλων. Ἡ ἀκτημοσύνη καὶ ἡ περιφρόνηση τῶν χρημάτων εἶναι πολὺ καλό. Καλὸν εἶναι καὶ ἡ θεωρία, καλὸν εἶναι καὶ ἡ πράξη. Ἡ μὲν θεωρία ἐπειδὴ μᾶς ἀνυψώνει ἀπὸ τὰ γήινα καὶ μᾶς ὁδηγεῖ στὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ἡ δὲ πράξη ἐπειδὴ ὑποδέχεται καὶ ὑπηρετεῖ τὸ Χριστό, καὶ ἀποδεικνύει μὲ τὰ ἔργα τὴν ἀγάπη. Ἡ κάθε μία ἀπ' αὐτὲς τὶς ἀρετὲς εἶναι ἕνας δρόμος, ὁ ὁποῖος ὁδηγεῖ στὴ σωτηρία... Ἐὰν ὁ Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἀκολουθεῖ τὸ Χριστό, θεωρεῖ τὴν ἀγάπη ὡς τὴν πρώτη καὶ μεγαλύτερη ἐντολή, τότε ὡς τὸ καλύτερο μέρος αὐτῆς, ἐγὼ θεωρῶ τὴν ἀγάπη πρὸς τοὺς πτωχοὺς καὶ τὴν εὐσπλαχνία καὶ τὴ συμπάθεια πρὸς τοὺς συνανθρώπους μας.

Σ' ὅλους, λοιπόν, τοὺς πτωχοὺς καὶ σὲ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι κακοπαθοῦν ὀφείλουμε νὰ δείχνουμε εὐσπλαχνία, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολή, ἡ ὁποία μᾶς ὑπαγορεύει νὰ χαιρόμαστε μαζὶ μὲ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι χαίρονται καὶ νὰ λυπούμεθα μαζὶ μὲ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι κλαῖνε... Ἐγώ, ἀδελφοί, δὲν μπορῶ νὰ μείνω ἀδάκρυτος ἐμπρὸς στὴ συμφορά τους καὶ συγχύζεται ὁ νοῦς μου. Νὰ παθαίνετε, σᾶς παρακαλῶ, καὶ σεῖς τὸ ἴδιο, γιὰ νὰ ἀποφύγετε τὰ δάκρυα, μὲ τὰ δάκρυα καὶ τὸν πόνο... Σᾶς τὰ λέγω, λοιπόν, αὐτά, ἐπειδὴ δὲν μπορῶ ἀκόμη νὰ σᾶς πείσω, ὅτι κάποτε ἡ λύπη εἶναι πιὸ πολύτιμη ἀπὸ τὴν εὐχαρίστηση, καὶ ἡ στενοχώρια ἀπὸ τὸν πανηγυρισμό, καὶ κλάμα τὸ ὁποῖον ἐπαινεῖται, ἀπὸ τὸ γέλιο τὸ ὁποῖο κατακρίνεται...

Βοήθησε, σὲ παρακαλῶ ἀδελφέ, τοὺς ἀσθενεῖς, παρηγόρησε αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἀνάγκη. Σὺ ποὺ εἶσαι ὑγιὴς καὶ πλούσιος, βοήθησε τὸν ἄρρωστο καὶ τὸν πτωχό. Σύ, ὁ ὁποῖος δὲν ἔχεις πέσει σὲ παράπτωμα, βοήθησε αὐτὸν ποὺ ἔπεσε καὶ συνετρίβη. Σύ, ὁ ὁποῖος εὐθυμεῖς, παρηγόρησε τὸν λυπημένο. Σύ, ὁ ὁποῖος εὐημερεῖς, βοήθησε αὐτὸν ποὺ ὑποφέρει. Γίνε πλούσιος ὄχι μόνο στὴν περιουσία, ἀλλὰ στὴν εὐσέβεια. Μὴν ἀναζητεῖς μόνο τὸ χρυσάφι, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀρετή, ἤ, καλύτερα, μόνο τὴν ἀρετή. Δεῖξε περισσότερη καλωσύνη μὲ τὴν φιλοπτωχία σου. Γίνε μικρὸς Θεὸς γιὰ τὸν πονεμένο, μὲ τὸ νὰ μιμηθεῖς τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Μὴ παραβλέψεις καὶ μὴ προσπεράσεις ἀδιάφορα τὸν ἀδελφό, μὴ τὸν ἀποστραφεῖς, σὰν κατάρα ἢ σὰν μολυσμὸ γιὰ τὴν ἀσθένειά του. Εἶναι μέλος δικό σου, ἔστω κι ἂν ἔχει λυγίσει ἀπὸ τὴ συμφορά. Σὲ σένα ἔχει στηρίξει τὶς ἐλπίδες του, ὅπως καὶ στὸ Θεό. Ἔχεις, λοιπόν, ἐμπρός σου τὴν εὐκαιρία νὰ ἐξασκήσεις τὴν φιλανθρωπία σου καὶ θὰ ἀφήσεις νὰ σὲ ἀποξενώσει ἀπὸ αὐτὴ τὴ δυνατότητα τοῦ νὰ εὐεργετηθεῖς ὁ Σατανᾶς;

Δῶσε ἔστω καὶ κάτι, ἔστω καὶ ἐλάχιστο, σ' ἐκεῖνον ποὺ ἔχει ἀνάγκη ἀπ' ὅλα. Ἀντὶ νὰ δώσεις μεγάλο πράγμα, δῶσε τὴν προθυμία σου. Ἐὰν δὲν ἔχεις τίποτε, δάκρυσε, κλάψε.

Ἡ συμπόνια ποὺ βγαίνει ἀπὸ τὴν ψυχὴ εἶναι πολὺ μεγάλο φάρμακο γι' αὐτὸν ποὺ ὑποφέρει. Καὶ τὸ νὰ συμπάσχει κανεὶς πραγματικά, ἀνακουφίζει πάρα πολὺ τὴ συμφορά...

Πρόσεχε, οὔτε τὴν ὑγεία πρέπει νὰ θαυμάζουμε, οὔτε τὴν ἀσθένεια νὰ περιφρονοῦμε. Οὔτε νὰ προσκολλοῦμε τὴν καρδιά μας στὸν πλοῦτο, ποὺ τρέχει καὶ χάνεται παρασύροντας ἕνα μέρος τῆς ψυχῆς μας. Ἀλλὰ ἂς γνωρίζουμε νὰ περιφρονοῦμε τὴν ὑγεία, ποὺ δὲν συνοδεύεται ἀπὸ σύνεση καὶ γιὰ τὴν ὁποία δὲν εἴμεθα ὑπεύθυνοι...

Μὴν ἀναβάλλεις τὴν φιλανθρωπία σου. Ἡ φιλανθρωπία εἶναι τὸ μόνο πράγμα ποὺ δὲν ἐπιδέχεται ἀναβολή. Καὶ ὅ,τι κάνεις, νὰ τὸ κάνεις μὲ προθυμία, μὲ ἀγάπη, μὲ χαρὰ καὶ γλυκύτητα. Γιατί ὅ,τι γίνεται ἀπὸ λύπη καὶ ἀνάγκη, εἶναι ἄχαρο καὶ χωρὶς ὀμορφιά.

Ἐὰν μὲ πιστεύετε λοιπόν, δοῦλοι τοῦ Χριστοῦ καὶ ἀδελφοί, ὅσον εἶναι καιρός, ἂς ἐπισκεφθοῦμε τὸ Χριστό, ἂς τὸν περιποιηθοῦμε, ἂς τὸν θρέψουμε, ἂς τὸν ἐνδύσουμε, ἂς τὸν περιμαζέψουμε, ἂς τὸν φιλοξενήσουμε, ἂς τὸν τιμήσουμε στὰ πρόσωπα τῶν ἀσθενῶν καὶ πονεμένων ἀδελφῶν μας. Γιατί ὁ Κύριος τῶν πάντων θέλει εὐσπλαχνία, ἐπειδὴ ἡ εὐσπλαχνία εἶναι πολὺ μεγάλη ἀρετή, καὶ εἶναι ἀνώτερη ἀπὸ χιλιάδες ἐξωτερικὲς θυσίες.


Ἐπιλογή, ἑρμηνεία καὶ ἐπιμέλεια κειμένου, Γεωργίας Κουνάβη, Θεολόγου

http://agiazoni.gr/article.php?id=59089870493962464981