ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥΣ, ΜΟΝΑΧΟΥΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΧΕΣ

Ὁσιώτατοι Πατέρες καί Μητέρες,

Ἱερομόναχοι, Μοναχοί καί Μοναχές

τῆς Ἱερᾶς μας Μητροπόλεως,

Εὐλογεῖτε!

Ἐπεθύμησα νά σᾶς γράψω τήν παρούσα σύντομη ἐπιστολή, γιά νά ἐπικοινωνήσω μέ τήν ὁσιότητά σας καί νά σᾶς πῶ, ὡς Μοναχός καί ἐγώ καί Ἐπίσκοπος, ὀλίγα λόγια.

1. Κατά πρῶτον, θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι πρέπει νά νοιώθουμε εὐγνώμονες στόν Κύριό μας, γιατί μᾶς κάλεσε στήν παρθενική ζωή καί πολιτεία καί μᾶς ἔδωσε τόν πόθο νά γίνουμε Μοναχοί. Θυμᾶμαι τόν λόγο μιᾶς καλῆς καλογριᾶς, πρίν ἀπό πολλά χρόνια, πού μοῦ εἶπε, ὅτι «ἔχω μετανοιώσει γιά πολλά πράγματα στήν ζωή μου. Γιά ἕνα ὅμως μόνο δέν ἔχω μετανοιώσει· γιά τό ὅτι ἔγινα καλογριά»! Ἄς ἔχουμε ὅμως ὑπ᾽ ὄψιν, Πατέρες καί Μητέρες, ὅτι ἡ παρθενική ζωή εἶναι ὑπερφυσική ζωή, γιατί οἱ ἄγγελοι μόνο δέν παντρεύονται, οἱ ὁποῖοι ὅμως δέν ἔχουν σῶμα. Ἀφοῦ λοιπόν ἐμεῖς θελήσαμε νά ζήσουμε τήν ὑπερφυσική ζωή τῶν ἀγγέλων, γιά νά μπορέσουμε «νά σταθοῦμε στά πόδια» μας καί νά μήν ἔχουμε πτώσεις, πρέπει νά ἔχουμε συχνή ἐπικοινωνία μέ τόν ὑπέρ φύσιν Θεόν. Ἔτσι λέγει κάπου ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: Ὅπου νικᾶται τό φυσικό, ἐκεῖ φαίνεται ὅτι εἶναι ἡ παρουσία τοῦ ὑπερφυσικοῦ, τοῦ Θεοῦ δηλαδή. «Ὅπου φύσεως ἧττα ἔγνωσται, ἐκεῖ τοῦ ὑπέρ φύσιν παρουσία ἐπέγνωσται»!

2. Τό πρῶτο, πού εἶναι ἰδιαίτερο χαρακτηριστικό τοῦ Ἱερομονάχου, τοῦ Μοναχοῦ καί τῆς Μοναχῆς, εἶναι νά κλίνει τόν νοῦ του σταθερά στόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Ὁποῖο νά σκέπτεται συνεχῶς μέ πολλή ἀγάπη, ὡς γλυκό του ἔρωτα. «Ἔθελξας πόθῳ με, Χριστέ, καί ἠλλοίωσας τῷ θείῳ Σου ἔρωτι»! Τό ἄν ἀγαπᾶμε πολύ τόν Χριστό, περισσότερο ἀπό κάθε τί ἄλλο, φαίνεται ἀπό τά λόγια πού λέμε ὅταν συναντιώμαστε μέ ἄλλους. Ἄν ἀγαπᾶμε τόν Ἰησοῦ Χριστό περισσότερο ἀπό κάθε τί ἄλλο, θά πρέπει νά λαχταρᾶμε νά μιλᾶμε συνέχεια μ᾽ Αὐτόν, ἀκόμη καί στόν δρόμο περπατώντας καί στό κρεββάτι ξαπλωμένοι. «Προσευχή» λέγεται ἡ συνομιλία αὐτή μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό. Τό πρῶτο λοιπόν χαρακτηριστικό τοῦ Μοναχοῦ εἶναι ἡ ὄρεξή του γιά προσευχή. Καί ὅταν λέγω προσευχή ἐννοῶ βέβαια, κατά πρῶτο λόγο, τίς ἱερές Ἀκολουθίες. Δέν νοεῖται Ἱερομόναχος, Μοναχός ἤ Μοναχή, ἄν δέν κάνει τίς ἱερές Ἀκολουθίες, τίς στοιχειώδεις τουλάχιστον, καί κομποσχοίνι μέ τήν πεντάλογο προσευχή στόν Ἰησοῦ Χριστό («εὐχή»). 

Ἀλλά ὅταν λέγω «προσευχή», δέν ἐννοῶ μόνο τήν προσευχή τῶν Ἀκολουθιῶν. Ἐννοῶ καί τό νά στεκόμεθα κατά μόνας μπροστά στήν εἰκόνα τῆς Παναγιᾶς καί νά ἀφήνουμε τήν καρδιά νά μιλάει γλυκά σ᾽ Αὐτήν καί νά λέμε καί νά λέμε τά διάφορα αἰτήματά μας, τά γύρω ἀπό τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς μας πρωτίστως. Τήν Παναγία, πού ἔχει τόν Χριστό στήν ἀγκαλιά Της, Αὐτήν νά παρακαλοῦμε νά Τόν βάλει καί στήν καρδιά μας. Γιά νά νοιώθουμε τά γλυκά χτυποκάρδια τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ μέσα μας.

3. Τό ἄλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Ἱερομονάχου καί τῆς Μοναχῆς εἶναι ἡ ἄσκηση. Ὅλοι οἱ χριστιανοί πρέπει νά ζοῦν ἀσκητικά, γιατί χωρίς τήν ἄσκηση, πού ὁ Κύριός μας τήν εἶπε «στενή καί τεθλιμμένη ὁδό», δέν θά πᾶμε στόν Παράδεισο. Οἱ ἀθλητές κάνουν ἀσκήσεις γιά γερό σῶμα καί τά παιδιά τῶν σχολείων μας κάνουν καί αὐτά ἀσκήσεις, γιά νά μάθουν τά μαθηματικά καί τίς ξένες γλῶσσες. Καί οἱ χριστιανοί, μά ἰδιαίτερα οἱ Μοναχοί καί οἱ Μοναχές, πρέπει νά ζοῦν ἀσκητικά, γιά νά φτιάξουμε ὡραία τήν ψυχή μας, γιά τόν ὡραῖο Νυμφίο Χριστό. Ἔτσι, γιά τήν ἀσκητικότητά μας ἔχουμε τίς νηστεῖες καί τίς γονυκλισίες καί τά διάφορα ἄλλα ἀσκητικά παλαίσματα. Πατέρες μου καί μητέρες μου, ἄς προσέξουμε ἰδιαίτερα τό ἀσκητικό, πού πρέπει νά χαρακτηρίζει τόν Ἱερομόναχο καί τήν Μοναχή. Νά ἀποφεύγουμε τήν πολυφαγία καί τά ἡδονικά φαγητά. Ἐγώ ἐξομολόγησα γυναίκα, ἡ ὁποία μοῦ εἶπε ὅτι γιά μιά ἁμαρτία πού ἔκανε, ἔβαλε κανόνα στόν ἑαυτό της νά μή φάει ποτέ γλυκό. Ἐξομολογῶ ἄλλον ἄνδρα, οἰκογενειάρχη, πού σηκώνεται καθημερινά 3 ἡ ὥρα τήν νύχτα καί κάνει μακρά προσευχή στήν Θεοτόκο καί διαβάζει ἔπειτα πατερικά βιβλία. Ἐγνώρισα λαϊκούς χριστιανούς στήν Ἀθήνα, πού γιά ἄσκηση, περπατοῦν μέ τά πόδια μεγάλη ἀπόσταση (ἀπό τόν Πειραιά μέχρι τόν Χολαργό, γιά παράδειγμα) λέγοντας συγχρόνως Χαιρετισμούς, Παράκληση, Ἀπόδειπνο καί ἄλλες προσευχές περπατώντας. Καί ἄν τέτοια ἀσκητικά ἀθλήματα κάνουν οἱ λαϊκοί, γιά πόσο πρέπει νά πολλαπλασιάσουμε τήν ἀσκητικότητά μας ἐμεῖς οἱ Μοναχοί; Ὁ καθένας, πού ξέρει τά πάθη του καί τήν ἀντοχή του, ἄς καθυποτάξει τόν ἑαυτό του («ἐδῶ τομάριον», νά ποῦμε στόν ἑαυτό μας!) σέ κάποιο ἀσκητικό ἐπιτίμιο. Στήν ἀρχή θά μᾶς φανεῖ δύσκολο αὐτό, ἀλλά ἔπειτα, θά μᾶς ἔλθει πλούσια ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ καί θά νοιώθουμε ὡραῖα.

4. Τό ἄλλο, πού θέλω νά πῶ καί μάλιστα νά τό τονίσω, εἶναι ὅτι ὁ Μοναχός καί ἡ Μοναχή πρέπει νά διαβάζουν τά ἱερά κείμενα τῆς πίστης μας. Ἡ πίστη μας δέν εἶναι ὅπως τά ἀνατολίτικα θρησκεύματα, πού εἶναι ὅλο «μπουρπουρίσματα» πρός μιά ὑπέρπέραν δύναμη, ἀλλά ἡ πίστη μας, Πατέρες καί Μητέρες, ἔχει κείμενα πού πρέπει νά τά μελετοῦμε. Καί μάλιστα πρέπει νά ξέρουμε ὅτι τά κείμενα αὐτά εἶναι τῶν μοναχῶν δημιουργήματα. Καί γενικά ὅ,τι ὡραῖο ἔχει ἡ πίστη μας τό ἔγραψαν καί μᾶς τό παρέδωσαν μοναστικοί πατέρες. Ἀνεπίτρεπτο λοιπόν ἐμεῖς σήμερα νά περιφρονοῦμε τά ἱερά τους δημιουργήματα καί νά μήν τά μελετοῦμε.

Κατά πρῶτον λόγο Σᾶς παρακαλῶ, Πατέρες καί Μητέρες, νά ἀρχίσετε νά διαβάζετε τήν Ἁγία Γραφή, τήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη. Δέν τήν ἔχουμε διαβάσει οὔτε μία φορά! Τό σωστό εἶναι νά διαβάζουμε κάθε χρόνο ὅλη τήν Ἁγία Γραφή. Ἔχουν καταρτήσει καθημερινούς ὑπολογισμούς περικοπῶν γιά νά συμπληρωθεῖ ἡ ἀνάγνωση ὅλης τῆς Ἁγίας Γραφῆς σέ ἕνα ἔτος. Ἀλλά τό καλύτερο, Πατέρες καί Μητέρες, εἶναι μόνοι σας, μέ δικό σας πρόγραμμα, πού τό ρυθμίζουν τά διακονήματά σας, μόνοι σας, λέγω, νά ὑπολογίσετε τό καθημερινό σας ἀνάγνωσμα στήν Ἁγία Γραφή. Ἡ μέθοδος εἶναι νά ἀρχίσετε ἀπό τήν Καινή Διαθήκη, ἀπό τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο πρῶτα καί ἔπειτα μέ τήν σειρά τά ἄλλα Εὐαγγέλια καί τά ἄλλα βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Μετά τήν Καινή Διαθήκη νά διαβάσετε τήν Παλαιά Διαθήκη ἀρχίζοντας ἀπό τό Ψαλτήριο, ἔπειτα τούς Προφῆτες καί ἔπειτα τά ἄλλα ἱστορικά καί σοφιολογικά της βιβλία. Καί μετά ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη πάλι στήν Καινή Διαθήκη, γιά νά τήν κατανοήσετε καλύτερα μέ τήν δεύτερη αὐτή ἀνάγνωση.

Πάντως, ἄν τό σκεφτοῦμε σοβαρά αὐτό πού συμβαίνει, τό ὅτι, δηλαδή, ὑπάρχουν Μοναχοί καί Μοναχές, πού δέν διαβάσαμε οὔτε μία φορά τήν Ἁγία Γραφή εἶναι πρός ἐντροπή μας!... Τό λιγώτερο πού ἔχω νά πῶ. Ναί, εἶναι πρός ἐντροπή μας!...

5. Παρά τήν πολλή διακονία μου, ἐπιθυμῶ νά εὑρίσκω χρόνο καί νά ἔρχομαι ἅπαξ τοῦ μηνός στήν Ἱερά Σας Μονή, διά νά κάνω σειρά βιβλικῶν μαθημάτων, πρός γνώση τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Τά μαθήματα θά εἶναι θεολογικά, ἀλλά θά λέγονται μέ ἁπλότητα. Ἄν σεῖς θέλετε τά μαθήματα αὐτά νά τά ἀκροῶνται καί κάποια ἄλλα πρόσωπα, συνδεόμενα στενά μέ τήν ἱερά Σας Μονή, πρόσωπα ἔχοντα πνευματικά καί θεολογικά ἐνδιαφέροντα, δύνασθε νά τά καλεῖτε. Μήν καταλήξει ὅμως καί γίνει λαϊκό τό ἀκροατήριο.

Παρακαλῶ εὔχεσθε δι᾽ ἐμέ τόν ἀνάξιο Ἐπίσκοπό Σας, νά μοῦ δίδει ὁ Κύριος μετάνοια, νά Τόν ἀγαπῶ θερμά, Αὐτόν καί τόν ἅγιό Του λόγο, καί νά Τόν ὑπηρετῶ μέ καθαρότητα καρδιᾶς. Καλό Παράδεισο!

Μέ πολλές εὐχές καί ἀγάπη Χριστοῦ,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Υ.Γ.: Εἶμαι πολύ ἐνοχλημένος καί στενοχωρημένος μέ μερικούς Ἱερομονάχους γιά τό ὀφφίκιο τοῦ Ἀρχιμανδρίτου, πού ζητοῦν. Ἔχουν κοσμική τοποθέτηση στό θέμα, γιατί τό θεωροῦν ὡς ἀφορμή προβολῆς, γιά νά προΐστανται τῶν ἄλλων Ἱερέων καί μάλιστα καί γερόντων Ἱερέων, «γιατί αὐτή εἶναι ἡ τάξη», λένε. Ἡ «τάξη» ὅμως – λέω καί ἐγώ – εἶναι Ἀρχιμανδρίτης νά γίνεται ὁ Ἱερομόναχος σέ μεγάλη ἡλικία, ὅταν ἔχει ἀποδείξει τήν ὁσιακή του ζωή μέ ἀσκήσεις καί ἀρετές καί μέ ταπεινή καί εὐάρεστη στόν Θεό διακονία καί ἔχοντας θεολογική μόρφωση. Δηλῶ ὅτι θά τηρῶ αὐτήν τήν γραμμή γιά τήν χειροθεσία σέ Ἀρχιμανδρίτη, ὅπως ἔτσι μέ συνεβούλευσαν καί οἱ ἀνώτεροί μου νά κάνω. Ἔπειτα, ὅποιος Ἱερομόναχος τό ζητάει μόνος του νά γίνει Ἀρχιμανδρίτης, αὐτό καί μόνον εἶναι δεῖγμα ὅτι δέν πρέπει νά γίνει.Δηλῶ πάλι γιά τούς λίγους Ἀρχιμανδρίτες πού χειροθέτησα, ὅτι, ἄν διαπιστώσω ἔπαρση γιά τήν τιμή πού τούς δόθηκε, θά τούς ἄρω τό ὀφφίκιο. Ἄκουσε, καλογερόπαπα: Τό πᾶν εἶναι νά προσέχεις τήν ἁγνότητά σου, νά ζεῖς ὁσιακό βίο καί νά γεύεσαι τήν θεία Λειτουργία. Ἄν ἔτσι ζεῖς, οἱ ἄγγελοι σέ ντύνουν μέ μανδύα καί εἶσαι Πατριάρχης! Δέν προτίμησες, Ἱερομόναχε, τόν ἄγαμο βίο, γιά νά γίνεις Ἀρχιμανδρίτης!...  Ἔπειτα, γιά νά ποῦμε τήν ἀλήθεια, ἀφοῦ, ὦ καλογερόπαπα, δέν μένεις στήν «Μάνδρα», δηλαδή στό Μοναστήρι, πῶς νά σέ κάνω καί ἀρχηγό Μάνδρας, καί νά σέ λέμε «Ἀρχιμανδρίτη»! Πολύ ἀνώτερη εἶναι ἡ προσφώνηση «ἱερομόναχος» καί «καλογερόπαπας»! Τί μεγαλεῖο κρύβει, πραγματικά, ἡ ὑπογραφή τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στίς ἐπιστολές του: «Κοσμᾶς ἱερομόναχος»!!!  –Ἐπίσης, ἀναφέρω ὅτι ἀπό τούς Ἱερομονάχους ἐπανωκαλύμμαυχο θά φέρουν ΜΟΝΟΝ ὅσοι ἔχουν καρεῖ ὡς Μοναχοί καί ὄχι ἁπλῶς ὅσοι εἶναι ἄγαμοι. Γιατί τό ἐπανωκαλύμμαυχο εἶναι δηλωτικό τοῦ Μοναχοῦ μόνο.