Θεοφάνεια.

Κατά την ημέρα των Θεοφανείων, ολόκληρος ο κόσμος ανακαινίζεται και γίνεται μέτοχος της αγιότητας του Θεού

Του Αρχιμ. Σεραφείμ Κοντακτσή

Κατά την ημέρα των Θεοφανείων, ολόκληρος ο κόσμος ανακαινίζεται και γίνεται μέτοχος της αγιότητας του Θεού. Στην υμνολογία των ακολουθιών των Θεοφανείων καθώς είναι γεμάτη

Γεμάτοι αλληγορίες, παρομοιώσεις και προσωποποιή-σεις,  έχει καταφύγει η Εκκλησίαεκκλησία μας για να εκφράσει τα ακατανόητα και τα θαυμάσια μυστήρια της σημερινής λαμπρής Εορτής.εορτής. Τα ανεξήγητα της νύχτας των Χριστουγέννων δίνουν σήμερα τη θέση τους στα ανεξήγητα και θαυμαστά της Βαπτίσεωςβαπτίσεως του Χριστού μας. 

Διπλή είναι η διαδρομή στην οποίαν η Αγίααγία Ορθόδοξη Εκκλησίαεκκλησία μας μάς καλεί. Πρώτη διαδρομή είναι η προσέγγιση του σημερινού γεγονότος και των κρυμμένων του νοημάτων. Δεύτερη διαδρομή είναι η σύνδεση των νοημάτων αυτών με τον πόνο και τα αγωνιώδη ερωτήματα των ημερών μας. Η μια διαδρομή μας καλεί να αφήσουμε τα τρέχοντα φαινόμενα, τα τρέχοντα, τα περιστασιακά και να αναζητήσουμε απαντήσεις ουράνιες και διαχρονικές. Η άλλη διαδρομή μας καλεί να μην πάψουμε ούτε στιγμή να αισθανόμαστε και να ενεργούμε ως άνθρωποι αυτού του κόσμου, μακρυά από υπερβατικές δραπετεύσεις και ακατανόητες για τον κόσμο θεωρητικές ακροβασίες. 

«Σήμερον τά ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει, καί τά κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ». Αυτόν τον διάλογο επουρανίων και επίγειων, αυτή τη γέφυρα μεταξύ ουρανού και γης είναι που εγκαινίασε ο Χριστός μας με τη Γέννησή του και που σήμερα επιβεβαιώνει ο Θεός ΠατέραςΠατήρ ο ουράνιος μαζί με το Πανάγιο Πνεύμα. 

Ακατανόητο το σημερινό γεγονός. Προ ολίγων ημερών, δοξολογήσαμε τον Υιό και Λόγο του Θεού, ατενίζοντάς Τον να ενδύεται την ανθρώπινη φύση μέσα στο ήσυχο και ταπεινό σπήλαιο της Βηθλεέμ. Σήμερα,Και σήμερα βλέπουμε αυτόν τον ξένο και υπεράνω κάθε ρυτίδαςσπίλου και κάθε αμαρτίας να προσέρχεται στον Ιορδανή ποταμό, για να δεχτεί από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο βάπτισμα μετανοίας και καθαρμού. Όντως,Ναι! Είναι αυτή είναι η στιγμή, που ο Θεός μας καλεί να αφήσουμε τον κόσμο και την φθορά του, ώστε να τον δοξολογήσουμε ακόμη μία φορά «στόμασιν ἁγνοῖς καί ψυχαῖς κεκαθαρμέναις, δεῦτε μυστικῶς, Βηθλεέμ μεταχωροῦντες καί πρός τόν Ἰορδάνην σύν Χριστῷ ἐπειγόμενοι», όπως ψάλαμε σήμερα στον (εσπερινόςΌρθρο της Κυριακής προ των Φώτων.Φώτων), να τον δοξολογήσουμε ακόμη μία φορά. Ενώπιόν μας δεν έχουμε μόνο την αποκάλυψη της θείας ενανθρώπησης, αλλά  και του θείου σχεδίου της άπειρης φιλανθρωπίας του Τριαδικού Θεού. Μέσα στις ελάχιστες γραμμές, που αφιερώνει το Ευαγγέλιο στο γεγονός αυτό, ο ΙωάννηςΛωζάννης ο Πρόδρομος έχει προλάβει να το περιγράψει: «ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ιω. 1,29). 

«Ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» (Ιω. 1,29). 

Στην φράση  αυτή, κρύβεται η οδός προς την κατανόηση του μυστηρίου. Ο Χριστός δεν πέφτει,υποπίπτει αλλά ενδύεται την ανθρώπινη αμαρτία. Γίνεται μέτοχος της ανθρώπινης αποτυχίας, παραμένοντας συγχρόνως παντελώς ξένος προς αυτήν. Αυτήν φέρει εισερχόμενος στα νερά του Ιορδάνη, «καθᾶραι θέλων ἡμᾶς ἐκ τῶν ἀνομιῶν ἡμῶν» όπως ψάλαμε στον Εσπερινό(εσπερινός της Κυριακής προ των Φώτων.Φώτων). Είναι η στιγμή, που η συμβολική πράξη του Βαπτιστή Ιωάννη γίνεται πραγματική, όπως άλλωστε το είχε προβλέψει ο ίδιος: «ἐγώ μέν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν, αὐτός ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ και πυρί». (Μτθ.3, 11).

Ιδού, λοιπόν, το μεγαλείο της σημερινής ημέρας.ημέρας: Στο πρόσωπο του ενανθρωπήσαντος Θεούτης ενανθρωπισμένης θεότητος αποκαλύπτεται η αρχέγονη κατ΄ εικόνα και ομοίωση Θεού ανθρώπινη φύση. Οι πληγές της πτώσεως, η φθορά και ο θάνατος φανερώνονται ξένες γι’  αυτήν. Η από αιώνες αλλοτριωμένη ανθρωπότητα, που είχε εκλάβει πλέον ως φυσικήφυσικό της κατάσταση τον πόνο και την ματαιότητα της ζωής, είναι ξανά σε θέσηθέαση να διακρίνει τον Θεόδοτοθεόδοτο προορισμό της. Γι΄  αυτό και ο υμνωδός στο προεόρτιο απολυτίκιο καλεί τους προπάτορες: «Ἀγάλλου, ὁ Ἀδάμ σύν τῇ προμήτορι. Μή κρύπτετε ἑαυτούς ὡς ἐν παραδείσῳ τό πρίν. Καί γάρ γυμνούς ἰδών ὑμᾶς ἐπέφανεν, ἵνα ἐνδύσῃ τήν πρώτην στολήν. Χριστός ἐφάνη, τήν πᾶσαν κτίσιν θέλων ἀνακαινίσαι».Φώτων).

Θεοφάνεια λοιπόν σήμερα. Και οΟ ζωντανός Τριαδικός Θεός, παντελώς απρόσιτος κατά φύσιν, παντελώς, γίνεται προσιτός στιςστια ανθρώπινες αισθήσεις. Όχι όμως στις βεβαρημένες από το σκότος των παθών και της αμαρτίας. Τον δρόμοπωρώσεως. Ο δρόμος προς αυτή την εμπειρία μας την έχει υποδείξει ο Πρόδρομος.υποδειχτεί από τον Πρόδρομο. Αποκομμένος από την διαφθορά της ανθρώπινης κοινωνίας, ελεύθερος από την εξάρτηση του πλούτου, έτοιμος να δεχτεί, αλλά και να καυτηριάσει την αδικία, ταπεινός, ώστε να επικαλείται διαρκώς τον Μείζονα αυτού, έχει ανοιχτά τα μάτια της καρδιάς του και είναι έτοιμος να δει τον Υιό του Θεού, να διακρίνει το Πανάγιο Πνεύμα, «καταβαῖνον ἐξ οὐρανοῦ»ουρανοί» (Ιω. 1, 32) και να ακούσει την πατρική ευδοκία προς τον μονογενή Υιό.

Όντως Πρόδρομος ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, όχι μόνον προς την Θεοφάνεια, αλλά και την όντως ανθρωποφάνεια πορεύεται. Διότι ενώπιόν του έχει άνθρωπο αληθινό, απτό και ορατό, συγχρόνως όμως άνθρωπο αυθεντικό, κεκαθαρμένο από την αμαρτία, κεκαθαρμένο από την απελπισία, άνθρωπο έτοιμο να βαδίσει τον δρόμο προς τον ουρανό. Προς αυτόν τον αυθεντικό άνθρωπο απευθύνεται ο Πατήρ,, τον κεκρυμμένο μέσα στον καθένα από μας, τον ανυπομονούντα να ζήσει ζωή φωτός, ζωή διακρίσεως, των αληθινών, ζωή δράσεως και αγάπης. απευθύνεται ο Πατήρ. Εάν έχουμε διαρκώς προ οφθαλμών ολόκληρηοφθαλμιών την ανθρώπινησύνολον ανθρωπίνη φύση, συμπυκνωμένη στη μορφή και την ύπαρξη του Σωτήρος Χριστού, του νέου Αδάμ, ο οποίος σήμερα δέχεται το βάπτισμα, εύκολα θα αντιληφθούμε πως η πίστη μας και η αγάπη μας προς Αυτόν, καθιστά εμάς τους ίδιους κεκαθαρμένους υιούς και θυγατέρες Θεού, προς τους οποίους απευθύνεται η γεμάτη πατρική τρυφερότητα, συγκατάβαση και εμπιστοσύνη φωνή: «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Μτθ 3, 17). 

Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός. Εν ω ηυδόκησα» (Μτθ 3, 17). 

Μπορεί η νύχτα των Χριστουγέννων να αποκάλυψε ένα γεγονός. Η φωνή αυτή όμως αποκάλυψε και αποκαλύπτει κάθε τέτοια μέρα, όχι μόνον τα σπλάχνα των οικτιρμών του ουράνιου Πατρός,Πάτερα, αλλά και την διαβεβαίωσή του, πως το ανθρώπινο γένος, ο καθένας και η κάθε μία από μας, μπορούμε να διεκδικήσουμε και να επιτύχουμε μία ζωή αντάξια των θεϊκών προδιαγραφών μας, μια ζωή συντονισμένη με τη δική του αγάπη και ευσπλαχνία, μια ζωή χωρίς φθορά και χωρίς θάνατο. 

Όμως, ευδοκία δεχόμαστε σήμερα. Όχι μόνον γι’  αυτό που είμαστε, αλλά κυρίωςκαι γι΄ αυτό που είμαστε ικανοί να πράξουμε. Με την ευδοκία του ο Θεός, όχι μόνον αποκαθιστά τη φύση μας, αλλά επαναπροσδιορίζειεπαναχαράζει και την πορεία μας. Σήμερα, θυμόμαστε Θυμόμαστε σήμερα τα δώρα του Θεού και την ευθύνη που μας δόθηκε απέναντί τους. Αναγνωρίζουμε ξανά την δημιουργία ως δωρεά του Θεού, για να την προφυλάξουμε και να την διαμορφώσουμε. Άραγε, ναΝα είναι τυχαίο το πόσο εκτενή αναφορά έχει η υμνολογία της Εκκλησίας μας στην άλογη φύση; Σήμερα τα ύδατα του Ιορδάνου στρέφονται εις τα πίσω. Σήμερα η φύση λαμπρύνεται. «Χριστός ἐφάνη, τήν πᾶσαν κτίσιν θέλων ἀνακαινίσαι». Αυτό, άλλωστε, είναι το βαθύτερο νόημα των Φώτων: Ο άνθρωπος, ο υιός και η θυγατέρα του φωτός μπορούν και πρέπει να δράσουν ως τέκνα φωτός. Εκείνος, που θα δεχτεί τον σημερινό φωτισμό, παραμένει πολίτης του κόσμου,κοασμού, χωρίς όμως εσκοτισμένες τις ανισώσεις του από την αμαρτία του κόσμου. Μένει στον κόσμο ως άγιος, όχι όμως μόνον ως άγιος αλλά και ως δίκαιος. Ο ιερός υμνωδός υμνείδίκαιης. Υμνεί τον Θεό, ο υμνωδός, λέγοντας «οὐκ ἔστιν ἅγιος, ὡς ὁ Θεός ἡμῶν καί οὐκ ἔστιν δίκαιος πλήν σου , Κύριε», όπως θα ψάλλουμε (όρθροςΦώτων).στην Γ΄ ωδή των Καταβασιών των Φώτων. Ο Πρόδρομος του Χριστού είναι άγιος, αλλά συγχρόνως και κριτής των ανθρωπίνων ανομιών. Τα Φώτα ετοιμάζουν κήρυκες και μάρτυρες μιας άλλης δικαιοσύνης. Μιάς δικαιοσύνηςΔικαιοσύνες που ξέχασε ο άνθρωπος και υφίσταται την τραγικότητα αλλά και τα αδιέξοδααδιέξοδη της εποχής μας. 

Μπορεί η ανθρώπινη φύση σήμερα να καθαρίζεται,καθαίρεται, αλλά η κάθαρση της ανθρώπινης ιστορίας δεν ολοκληρώνεται. Σήμερα αποκαλύπτεται το Θείοθείο σχέδιο, που θα ολοκληρωθεί πλοκληρωθέι όμως με το σταυρικό αίμα του Χριστού επάνω στο Σταυρό.. Η κάθαρση των Φώτων είναι εκείνη, που ετοιμάζει ανθρώπους οι οποίοιπου ανήκουν στην κοινωνία, όμως ξένους προςόμως με την αμαρτία της. Και μόνον οι άνθρωποι αυτοί μπορούν όντως να επιδοθούνεπιδεθούν σε ένα αγώνααγγόνα εναντίον της κοινωνικής διαφθοράς, ακριβώς επειδή, εάν το θελήσουν, μπορούν να παραμείνουν αλώβητοι. Εκεί άλλωστε βρίσκεται και η αιτία της αναποτελεσματικής κάθαρσης. Άνθρωποι βυθισμένοι στις δομές και τη λογική αυτού του κόσμου, καλούνται να χαράξουν πορεία εξόδου από μια κτίση η οποία έχει πλήξει κυρίως αυτούς τους ιδίους. Ποιος, πώς και γιατί να οδηγηθεί και να οδηγήσει σε αληθινή ρήξη, χωρίς την ένωση με την πηγή της θυσιαστικής αγάπης; Ποιος, πώς και γιατί να θυσιάσει κάτι από τα δελεαστικά ανταλλάγματα του κόσμου τούτου, όταν δεν έχει προ των οφθαλμών του τις αληθινές προδιαγραφές της ύπαρξής του και το όραμα της αιωνιότητας; 

Η ανθρωπότητα βρίσκει σήμερα την προοπτική και την ελπίδα της από έναν τέλειο Θεό και έναν τέλειο άνθρωπο ενωμένο σε ένα πρόσωπο. Το πρόσωπο αυτό, το πρόσωπο του Χριστού μας, αντικατοπτρίζει τον π-προορισμό μας. Θεοί κατά χάριν καλούμεθα να γίνουμε, φανερώνοντας παράλληλα την  αυθεντική ανθρώπινη φύση μας. Φύση αγαπητική, ενεργητική, φωτεινή, ανακαινιστική, λυτρωτική, φύση κατ΄ εικόνα και ομοίωσηομοιώσει Θεού. Σε εποχές, όπου ο κόσμος διψάει πάνω απ΄ όλα για συνέπεια, αυθεντικότητα και ανιδιοτέλεια, τα άγια Θεοφάνεια αποκαλύπτουν αυτήν την οδό τηςοδόν ζωής, του φωτός, της ελπίδας και της δικαιοσύνης. Έναν δρόμο,Οδόν, που «ὁ ἐν Ἰορδάνῃ βαπτισθῆναι καταδεξάμενος διά τήν ἡμῶν σωτηρίαν»,σωτηρία, μας καλεί να βαδίσουμε μαζί Του. 

Άς χαρούμε λοιπόν σήμερα, Σεβασμιότατε Πάτερ, σεβαστοί Πατέρες, αγαπητοί μου αδελφοί, και ας θαυμάσουμε, και ας ανυμνήσουμε αυτήν την αγάπη του Θεού, και ας μάθουμε από Αυτόν, αφού μας προτρέπει: «Ὑπόδειγμα δέδωκα ὑμῖν,ἵνα καθώς ἐγώ ἐποίησα ὑμῖν, καί ὑμεῖς ποιῆτε». Μας καλεί, μέσα στα πλαίσια της ανθρώπινης αμαρτωλότητάς μας, να σηκώνουμε ο ένας το φορτίο του άλλου, στη ζωή αλλά και στον θάνατο. Ας μάθουμε από αυτό. Το βλέμμα της ευδοκίας, που σήμερα δεχόμαστε από τον Θεό Πατέρα, ο συνάνθρωπός μας, η κοινωνία μας, ο κόσμος ολόκληρος, το περιμένει από μας.  Δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να σηκώσουμε το βάρος ακόμη και εκείνων που αγαπάμε, και το βρίσκουμε πρακτικά αδύνατο να δώσουμε ένα χέρι στα βάρη εκείνων που δεν αγαπάμε με φυσική, άμεση τρυφερότητα. Ας μάθουμε, γιατί αυτό είναι τελικά το πρώτο μάθημα που μας δίνει ο Χριστός, καθώς σήμερα ξεκινά τη διακονία Του και μαζί με τον Βαπτιστή ας ψελλίσουμε «Σὺ ὑμᾶς ἁγίασον Δέσποτα τῇ θείᾳ Ἐπιφανείᾳ σου».    

 http://www.synodoiporia.gr/